ساب در فرآوری سنگ ساختمانی

قابل ذکر است که عمل پرکردن با سیمان در سنگهای تراورتن برای فرآوری سنگ ساختمانی رایج است و در مابقی سنگها تنها در موارد معدودی انجام می شود. به هر حال ایرادی که ذکرشد در کنار محاسن زیادی که این روش دارد باید مورد توجه قرار گیرد.
در قسمت پر کردن با رزین ها به این موضوع خواهیم پرداخت که رزین ها تغییر رنگ در مجاورت آفتاب دارند ولی سیمان ها از این عیب مبرا هستند. ضریب طولی و حجمی سنگ و سیمان بسیار به هم نزدیک است و چنانچه سنگ در معرض سرما و گرما قرار گیرد احتمال جدا شدن سیمان از آن به خاطر اختلاف تغییر طول تقریباً منتفی است.
از طرفی چسبندگی سیمان به سنگ امری است طبیعی و جزء محسنات سیمان به حساب می آید. چنانچه عمل پر شدن سیمان بوسیله دستگاه و با رعایت قواعد انجام شود، شاهد کمترین مقدار سوراخ حتی به اندازه یک سوزن در سنگ ساب خورده خواهیم بود. چراکه سیمان با فشار مناسبی درون سنگ تزریق می شود و فقط رزینهای کمی که رقیق و با قدرت نفوذ بالا هستند می توانند این حجم از خلل و فرج را پرکنند.طبیعی است که این نوع رزینها گران باشند.
نکته  مهم این است که نمودار گیرش مواد سیمانی پر کننده، همان نمودار سیمان است؛ یعنی تا بیست وهشت روز از گیرش، به نودوهشت درصد مقاومتش می رسد و دو درصد باقیمانده سالها طول میکشد. یعنی لازم است این محصولات تا یک ماه پس از تولید به طور مرتب، مثل بتن آب داده شوند تا عمل هیدراتاسیون سیمان   به طور کامل انجام شود.
بیشتر مصرف کنندگان توقع براقیت و ساب خوب را از یک محصول رزین شده دارند در حالیکه چنین توقعی معمولاً برآورده نمی شود و نتیجه  نهایی، چنین حاصلی در بر ندارد چرا که غالباً کار پر شدن سوراخها با رزین در ایران به صورت صحیح انجام نمی شود و اساساً چنانچه سطح پرشده با رزین براق نباشد به هدفمان نرسیده ایم. ساب سنگ با دستگاه ساب، پس از طی مرحله  پرشدن انجام         می شود. دستگاه ساب بسته به جنس سنگ و اینکه سخت (گرانیت) باشد یا نرم (ماربل)، دارای تعداد کلگی (هد) و انواع ساینده های متفاوت است. تعداد هد دستگاه ساب در گرانیت بین شانزده تا بیست ودو کله و در ماربل بین ده تا شانزده کله است که اصطلاحاً به ساب شانزده کله یا ... معروف است.
سنگ اسلب معمولا پیش ساب می شود و این کار به جای کالیبر انجام می شود. دستگاه کالیبر یا پیش ساب دارای تعدادی هد است که معمولا با ترکیب دو + سه یا سه + چهار کله که مخصوص کالیبر + پیش ساب است شناخته میشود. پیش ساب سنگ اسلب نرم هم بین دو تا شش کله دارد.
عملیات ساب با لقمه های زبرتر (Grain کم) شروع شده، قدم به قدم ادامه پیدا میکند تا به لقمه های نرمتر (Grain زیاد) میرسد و کم کم سنگ براقیت مورد نظر را  به دست می آورد.برای رسیدن به این براقیت معمولا در دو هد آخر، از لقمه های اسیدی استفاده می کنند.

روش ساب در فرآوری سنگ ساختمانی

وقتی پارافین ها با حرارت مستقیم شعله روان شده و در سوراخهای سطح نفوذ می کرد و خشک می شد اضافه  آن را با کاردک جمع می کردند. بدیهی است این روش پر کردن خلل وفرج تراورتن، یک شیوه  آشکار از تقلب و یا کار قلابی است، خوشبختانه درحال حاضر کمتر دیده می شود. چرا که این بتونه ها با قرار گرفتن در معرض آفتاب و سرما و گرما، روی سنگ جاری می شوند و سطح سنگ را کثیف و زشت می کنند و درضمن فاقد مقاومت کافی هستند. برای تشخیص این بتونه می توان از یک جسم نوک تیز استفاده کرد. به این صورت که اگر این جسم را در سوراخ پر شده تراورتن فشار دهید و در آن فرو برود، مشخص میشود که این سوراخ با بتونه شمعی پر شده است؛ چرا که روشهای دیگر پر کردن سنگ؛ اینقدر راحت؛ تسلیم یک جسم فروروند نمی شوند.

یکی از روشهای پر کردن سنگ تراورتن که محاسن و معایب خود را دارد، پر کردن سنگ با سیمان مخصوص است. اصطلاحاً به سنگی که با این روش کار شده، پر شده با سیمان(filled by cement) می گویند. در این روش سنگ دارای سوراخ را ابتدا کالیبر می کنند. یعنی با دستگاهی که وظیفه آن، هم اندازه کردن ضخامت سنگها و از بین بردن نقش احتمالی و ردپای دیسک قله بر روی سنگ بریده شده است؛ کالیبر می کنند. در ادامه، سنگ بوسیله دستگاه مخصوصی، با سیمان پر می شود. این دستگاه، سیمان تهیه شده را در سه یا چهار یا پنج کله از رقیق تا غلیظ، با فشار به تراورتن تزریق می کند. سیمان بکار رفته، ترکیبی از سیمان سفید، کربنات کلسیم میکرونیزه، چسب مخصوص و رنگدانه های خاص است. تراورتن پر شده، پس از طی این مرحله در محلی نگاه داشته می شود.

در این مرحله که یک هفته طول میکشد سنگ باید هوا بخورد و روزانه به آن آب داده شود تا گیرش اولیه  سیمان انجام شود.
بعد از حدوداً یک هفته سنگ با دستگاه، سابیده می شود. چنانچه بخواهیم محصول نهایی مات (honed) باشد؛ فقط چند کله ابتدایی خط ساب روی سنگ سوار می شود، سنگ ساب می خورد و سطح آن به صورت مات باقی می ماند ولی اگر بخواهیم سنگ ساب خورده، براق (shine) باشد، تمام کله های خط ساب که برای این کار طراحی شده اند روی سنگ سوار می شوند.
این روش به عنوان یکی از روش های انواع فرآوری سنگ ساختمانی برای مصرف کننده فقط یک ایراد دارد؛ سطحی که در اثر پر شدن سوراخ روی سطح سنگ ایجاد شده دارای دو قسمت است. قسمتهایی که پر شده و قسمتهایی که خود سنگ است. قسمتهایی که توسط سیمان پرشده است، براق نمی شود ولی قسمتهایی که خود سنگ را می بینیم براق است. این در صورتی است که سنگ بصورت براق مورد نظر باشد اما اگر به صورت مات مورد نظر باشد، این ایراد مرتفع می شود. در محصول براق اگر سطح سنگ دارای سوراخهای زیادی باشد، قسمت زیادی از سنگ، انعکاس نور و براقیت نخواهد داشت که این ایراد اساسی سنگهای پر شده با سیمان است.

ساب یا پولیش در فرآوری سنگ ساختمانی

ساب یا پولیش (polish)

ساب یا پولیش یکی از مراحل انواع فرآوری سنگ ساختمانی است و چنانچه سنگ بعد از طی مرحله  برش، وارد دستگاه ساب شود، فرآیند پلیش آغاز می شود. ساب یا پلیش در سنگهای مختلف،شیوه ها و دستورالعمل های متفاوتی دارد.
ساب در گرانیت و چینی کاملا ً یکسان است و سنگ فقط با لقمه سابهای طراحی شده، سابیده و براق میشود ولی در مرمرها و مرمریتها قبل و حین ساب، بعضاً نیاز هست که کارهای خاصی روی سنگ انجام شود. چنانچه سنگ اصطلاحا ً خرد باشد، باید قبل از ورود به دستگاه ساب، «توری رزین» شود. به این صورتکه پشت سنگ مرمر یا مرمریت را با یک شبکه توری و ماده ای که به رزین یا چسب توری معروف است می چسبانند. این کار باعث می شود سنگ استحکام و یکپارچگی خود را حین عمل ساب و بعد از آن حفظ نماید.

سنگ مرمریت گاهی بعضاً دارای ترکهای ریز و سطحی و یا سوراخهای کوچکی است و به همین خاطر باید رزین شود. (منظور از رزین معنای عمومی آن به عنوان ماده ای پرکننده است). این ماده پرکننده انواع متفاوتی دارد که به آنها اشاره خواهد شد. به تشخیص مسئول فنی کارخانه، سنگ مرمر و مرمریت با پرکننده و محافظت کننده  مخصوصش آماده برای ساب می شود و پس از ساب به ابعاد مورد نظر برش می خورد. فرایند ساب در سنگهای تراورتن عملی تخصصی، علمی، تجربی و هزینه بر است. لذا باید دقت لازم در آن به عمل آید.

سنگ تراورتن اساساً متخلخل است. چنانچه خواسته باشیم سوراخهای آن را پر کنیم تا در سنگ نهایی، خلل و فرج دیده نشود؛باید متوسل به روشهای خاصی شویم. ابتدای ورود تراورتن به بازار برای اینکاربعضاً از پارافین ِهمرنگ شده با سنگ استفاده می شد که به آن بتونه  شمعی میگویند. توضیح اینکه سطح تراورتن ساب خورده را با پارافین های رقیق شده می پوشاندند.